درجه بندی زخم پای دیابتی

زخم پای دیابتی یکی از مهم ترین عوارض دیابت در نظر گرفته می شود که نشان دهنده یک مشکل عمده پزشکی، اجتماعی و اقتصادی در سراسر جهان است که کیفیت زندگی بیماران را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. خطر ابتلا به زخم پا برای بیمار دیابتی نزدیک به 25% است که اغلب منجر به ناتوانی و قطع پا می شود. تخمین زده شده است که هر 30 ثانیه یک اندام تحتانی در نقطه ای از  جهان به دلیل دیابت قطع می شود.

ارتباط بین زخم پای دیابتی و قطع پا غیرقابل انکار است، زیرا دیابت عامل تقریباً 50 درصد از قطع عضوهای غیرتروماتیک اندام تحتانی در سراسر جهان است. عوامل دیگری که ممکن است در ترکیب با موارد فوق عمل کنند عبارتند از: ترومای ناشناخته، ناهنجاری های بیومکانیکی، تحرک محدود مفصل و افزایش حساسیت به عفونت.

تشخیص زودهنگام و درمان موثر زخم پای دیابتی برای جلوگیری از قطع عضو و حفظ کیفیت زندگی بیمار دیابتی ضروری است. بر این اساس، یک برنامه درمانی خاص باید با توجه به اندازه، عمق، محل زخم و وجود/عدم وجود عفونت یا ایسکمی طراحی شود. در ادامه به موضوع درجه بندی زخم پای دیابتی میپردازیم تا با این زخم ها بیشتر آشنا شویم و زودتر اقدام به جلوگیری کنیم.

درجه بندی زخم دیابت 

ارزیابی و طبقه بندی زخم پای دیابتی به منظور سازماندهی برنامه درمانی مناسب و پیگیری ضروری است. در طول سال‌های گذشته، چندین روش طبقه‌بندی زخم پا ارائه شده است، اما هیچ ‌یک از آنها مورد پذیرش جهانی قرار نگرفته است.

طبقه بندی واگنر-مگیت عمدتاً بر اساس عمق زخم است و از 6 درجه زخم تشکیل شده است. این موارد عبارتند از: درجه 0 (پوست سالم)، درجه 1 (زخم سطحی)، درجه 2 (زخم عمیق رسیده به تاندون یا مفاصل)، درجه 3 (زخم عمیق همراه با آبسه یا استئومیلیت)، درجه 4 (گانگرن جلوی پا) و درجه 5 (گانگرن کامل پا).

سیستم دانشگاه تگزاس زخم ها را بر اساس عمق و وجود یا عدم وجود عفونت و ایسکمی درجه بندی می کند. به طور خاص، درجه 0 در طبقه بندی سیستم تگزاس نشان دهنده یک سایت قبل یا پس از زخم است. زخم های درجه 1 زخم های سطحی هستند که به تاندون، کپسول یا استخوان نفوذ نمی کنند. زخم های درجه 2 به تاندون یا کپسول نفوذ می کنند، اما استخوان و مفاصل درگیر نیستند. زخم های درجه 3 به استخوان یا داخل مفصل نفوذ می کنند. هر درجه زخم شامل 4 مرحله است: زخم های تمیز (A)، زخم های عفونی غیر ایسکمیک (B)، زخم های ایسکمیک (C) و زخم های ایسکمیک عفونی (D).

طبقه بندی S(AD) SAD پنج ویژگی زخم (اندازه، عمق، سپسیس، آرتریوپاتی و عصب کشی) را در مقیاس 4 درجه ای (0-3) درجه بندی می کند. به طور مشابه، گروه کاری بین المللی پای دیابتی طبقه بندی PEDIS را پیشنهاد کرده است که زخم را بر اساس 5 ویژگی درجه بندی می کند: پرفیوژن، وسعت، عمق، عفونت و احساس. در نهایت، طبق دستورالعمل‌های انجمن بیماری‌های عفونی آمریکا، پای دیابتی عفونی به دسته‌های خفیف (درگیری محدود فقط پوست و بافت‌های زیر جلدی)، متوسط (گسترده‌تر یا تأثیرگذارتر بر بافت‌های عمیق‌تر) و شدید (همراه با علائم سیستمیک عفونت یا بی ثباتی متابولیک) تقسیم می‌شود.

گرید بندی زخم پای دیابتی ساده که ساده ترین گرید بندی زخم پای دیابتی نیز طبقه بندی انجام شده توسط انجمن بیماری های عفونی کشور آمریکاست که زخم را براساس محدوده درگیری به 3 گرید زخم های محدود به سطح پوست، زخم های عمیق تر و زخم های بی ثبات و نامشخص از نظر عمق تقسیم می کند.

برای انتخاب معیار گرید بندی پزشک ابتدا ویژگی های زخم را بررسی کرده و سپس هر معیاری که با توجه به شرایط بیمار بهتر مشخص کننده وضعیت باشد را برای درمان آغاز می کند.

آیا زخم پای دیابت توسط بیمار تشخیص داده می شود؟

اگر زخم در مرحله پیشرفته باشد، باید واضح باشد. زخم پا مانند یک دهانه قرمز گرد در پوست به نظر می رسد که با پوست ضخیم پینه بسته شده است. زخم های شدید می توانند به اندازه ای عمیق باشند که تاندون ها یا استخوان ها را در معرض دید قرار دهند. با این حال، علائم دیگر ممکن است به راحتی قابل شناسایی نباشد یا می تواند نشانه ای از مشکل دیگری باشد. همانطور که گفته شد، در اینجا برخی از علائم رایج زخم پای دیابتی وجود دارد که باید مراقب آنها بود.

تورم و قرمزی غیرمعمول: در مراحل اولیه زخم پا، ممکن است متوجه تحریک یا تورم پوست اطراف زخم شوید. همچنین ممکن است احساس گرما در نزدیکی ناحیه آسیب دیده وجود داشته باشد که می تواند به دلیل نوروپاتی محیطی (آسیب به اعصاب) باشد.

ترشح روی جوراب یا در کفش: ممکن است ترشحاتی را مشاهده کنید که از زخم خارج شده و کفش و جوراب شما را لکه دار می کند. همه انواع زخم های باز با نوعی ترشح همراه هستند که از ترکیبی از چرک، خون و سایر مایعات تشکیل شده است و می تواند نشانه عفونت باشد، اما نه همیشه. اگر متوجه ترشحات ناشی از زخم روی پای خود شدید، فوراً با پزشک تماس بگیرید. این ترشحات ممکن است با بوی بد نیز همراه باشد.

تغییر رنگ: یکی از شایع ترین علائم زخم پای دیابتی، بافت سیاه یا قهوه ای به نام اسکار است که اغلب به دلیل عدم جریان خون در پاها در اطراف زخم ظاهر می شود. زخم هایی که تا مراحلی که توسط اسکار پوشانده شده اند پیشرفت کرده اند می توانند منجر به مشکلات شدید شوند. پوست شکافته شده روی زخم مسیر دسترسی آسانی را برای ورود باکتری ها به بدن فراهم می کند، جایی که ممکن است باعث عفونت پوستی به نام سلولیت یا سپسیس بالقوه تهدید کننده زندگی (واکنش شدید بدن به عفونت) شود.

تاول‌ها، میخچه‌ها و پینه‌ها: در حالی که این موارد در افراد مبتلا به دیابت رایج است، اغلب با ایجاد زخم پای دیابتی در صورتی که پس از یک دوره قابل توجه بهبود نیافته باشند، مرتبط هستند.

تب و لرز بدن: مانند بسیاری از عفونت ها، زخم پا در حال توسعه ممکن است باعث تب و لرز شود. این نشانه تلاش بدن شما برای مبارزه با عفونت است. تب بقای باکتری ها را سخت تر می کند و سیستم ایمنی بدن شما را فعال می کند. تب شدید نشان می دهد که عفونت در حال گسترش بیشتر است.

درد مداوم هنگام راه رفتن: ممکن است هنگام راه رفتن یا هنگام بالا بردن پاها درد پا داشته باشید.

پای ورزشکار: این عفونت قارچی باعث خشکی و ترک پوست می شود و باید فورا درمان شود. در غیر این صورت، ممکن است در برابر عوارض جدی مانند زخم پا آسیب پذیرتر باشید.

قانقاریا جزئی یا کامل: خطر قانقاریا، نوعی مرگ بافتی، در افراد مبتلا به دیابت بیشتر است. علائم قانقاریا شامل تورم، تاول، درد ناگهانی و شدید، پوست نازک و براق و تغییر رنگ پوست است. بسته به نوع قانقاریا، رنگ آن می تواند آبی، قرمز، بنفش، سیاه یا برنزی باشد.

علائم زخم دیابت در پا حتما باید درمان گردد. اگر هر یک از علائم ذکر شده در بالا را دارید یا فکر می‌کنید که ممکن است زخم پا داشته باشید، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید تا از آسیب بیشتر و عفونت احتمالی جلوگیری کنید. هر چه زودتر به دنبال کمک پزشکی باشید، احتمال بروز عوارض کمتر می شود.